Op woensdag 16 april 2025 heeft het waterschap Noorderzijlvest twee prachtige Brons-motoren overgedragen aan erfgoed-organisaties te Termunterzijl en Appingedam.

Op transport richting Appingedam

Stormvloeden

Het gaat om de dieselmotoren die vanaf 1974 dienst hebben gedaan in het gemaal De Drie Delfzijlen op de grens van Farmsum en Delfzijl. Door de bouw van dit gemaal werd de uitgang van het Damsterdiep naar de Eems voor schepen definitief geblokkeerd. Dit was noodzakelijk geworden vanwege de veiligheid bij stormvloeden. 

In het nieuwe gemaal kwamen in 1974 twee zeer degelijke Bronsmotoren, die dus ruim 50 jaar dienst hebben gedaan. Het gemaal De Drie Delfzijlen draait voortaan op twee elektromotoren, maar de beide dieselmotoren verkeren nog in prima staat. Het waterschap vond belangstelling hiervoor te Termunterzijl, bij het gemaal Cremer, en bij de stichting BICSA te Appingedam.

Verlanglijstje

Een Bronsmotor stond allang op het verlanglijstje van de stichting BICSA. Deze motor is inmiddels geplaatst in één van de gebouwen van de voormalige Bronsmotorenfabriek, waarin nu het bedrijf Control Seal gevestigd is.

Directie en medewerkers van Control Seal staan zeer positief tegenover de plaatsing van de Bronsmotor. Enerzijds is dit vanwege de historische betekenis van de Bronsmotoren, en anderzijds past de Bronsmotor goed bij de ontwikkeling van een technieklocatie voor het Eemsdelta College.

Praktijk kennis

Al enige tijd komen leerlingen van het Eemsdelta College naar Control Seal om in de praktijk kennis te maken met moderne techniek. De Bronsmotor, als product van de als zeer degelijk bekend staande Brons-motorenfabriek functioneert nog prima, en legt zo de verbinding met het imposante industriële verleden van de stad Appingedam.

De stichting BICSA is zeer erkentelijk jegens het bedrijf Control Seal voor de bereidheid een plek voor de Bronsmotor te reserveren. BICSA en Control Seal zijn het waterschap erkentelijk voor hun bereidheid de Bronsmotor terug te laten keren naar de plek waar deze vandaan kwam.

Technische gegevens van de Brons-motor

• Bouwjaar 1973/1974 
• Type 6-GV-E (6 cilinders) 
• Levering in 1974, via Machinefabriek Stork, Hengelo 
• Vermogen 600 pk 
• Toerental maximaal 375 per minuut 
• Capaciteit 500 m3 per minuut 
• Brandstofverbruik maximaal 100 liter per uur 
• Boezemoppervlakte 16.200 ha

Waterhuishouding

De boezem is het gebied dat door het gemaal bemalen wordt. Overtollig water wordt via het gemaal afgevoerd naar de Eems. De naam van het gemaal, De Drie Delfzijlen, is ontleend aan de namen van de drie zijlen (uitwateringssluizen) die omstreeks het jaar 1300 op deze plek werden gebouwd, te weten het Dorpsterzijl, het Slochterzijl en het Scharmerzijl. Vóór 1300 had de Delf vrije uitstroom op de Eems. Bij hoge waterstanden kon daardoor zout water het land binnendringen.

Dit gold dus in een lang vervlogen tijd. Ook in de huidige tijd blijft een goed gereguleerde waterafvoer, in combinatie met het tegenhouden van zout water, uiterst belangrijk. De beide Brons-motoren hebben gedurende vijftig jaar op uitstekende wijze dienst gedaan voor de zo belangrijke waterhuishouding.

Prins Claus 1974

Prins Claus opende in november 1974 het gemaal de drie Delfzijlen in Delfzijl. Met het in werking stellen van één van de Brons motoren is waterbeheersing een feit.